Bizi Tercih Ettiğiniz için TesekurleR: Nisan 2009

23 Nisan 2009 Perşembe

Türk insanının genel olarak ayak profili nedir?

Bu konuda halen yayınlanmış olan bilimsel bir çalışma yoktur. Bununla birlikte, Türk insanının ayak yapısının batı ve doğunun sentezi olduğunu düşünüyorum. Her ne kadar yöresel ve ırksal farklılıklar gösterse de, Türk ayak yapısı batıdaki Anglo-Sakson ülkelerin aksine ince ve uzun olmayıp daha kısa ve özellikle tarak kemikleri civarında yayvan ve etli bir yapı göstermektedir.

Burada en önemli nokta genel profilden çok, kadın ve erkek ayak şekli arasındaki farklılıktır. Unutulmaması gereken kadın ayağının erkek ayağının orantısal olarak küçük bir modeli olmadığıdır. Aksine, kadın ayağı kendine has özellikler taşır ve her iki cins için yapılacak olan ayakkabı tasarımlarında bu önem taşımalıdır. Erkek ayağı kadın ayağına göre daha uzun ve geniş bir yapıya sahipken kadın ayağı daha yüksek bir kavise sahiptir, bilek kısmı daha ince ve kısadır. (Referansa bakınız)

Genelde hangi ayak problemleri yaşanıyor?

Türkiye’de de diğer ülkelerden farklı olmayarak, yaşanan ayak problemlerinin başında yanlış ayakkabı kullanımına bağlı gelişen problemler gelmektedir. Bunlar arasında tarak kemikleri üzerine fazla basınç gelmesi sonucunda oluşan ağrılar (metatarsalji), nasırlar ve topuk ağrıları başı çekmektedir. Özellikle kadınlarda daha sık karşımıza çıkan Halluks Valgus (halk arasında başparmak yanında oluşan kemik çıkıntıları olarak bilinir) problemi de temelinde genetik yapı olsa da genelde yanlış ayakkabı giyimi sonucunda ortaya çıkar veya kötüleşir.

Bunun dışında özellikle çocuk yaş grubunda en sık karşılaştığımız problem düz tabanlık veya içe basmadır. Aileler bu konuda çok duyarlıdır ve hastalarımızın önemli bir bölümünü oluşturmaktadırlar.

Avrupa ve dünya insanının genel olarak ayak profili nedir?

Yapılan çalışmalar ırktan ziyade yukarıda bahsettiğim üzere cinsler ve bölgeler arasında farkların daha önemli olduğunu göstermiştir. Bu nedenle bu konuda genelleme yapmak pek doğru olmayacaktır. Bununla birlikte Anglo-Sakson ırkta genelde ince ve uzun bir ayak yapısı hakimdir. Güneye ve Doğuya gidildikçe ayak yapısında bir genişleme ve etlenme görüyoruz. Uzak doğuda ise daha kısa bir ayak yapısı hakimdir.

Yaşla birlikte ayağımızda ne gibi değişiklikler olur?

Burada eklememiz gereken önemli bir nokta ayakta yaşlanmayla beraber oluşan değişimlerdir. Yaşlanma ile beraber tarak kemiği bölgesindeki bağlarda meydana gelen zayıflama ile beraber ayak yayvanlaşır ve genişler. Bunun yanında topuk ve tarak kemiklerinin altında bulunan yağ yastıkçıklarındaki yağ miktarı azalır ve bu bölgelerdeki desteğin kaybolmasına yol açar. Bu nedenlerden ötürü gençken rahatça giyebildiğimiz sivri burunlu ve ince tabanlı ayakkabılar bize rahatsızlık vermeye başlar ve bu ayakkabıları giymekte ısrar edersek ayak ağrılarını davet etmiş oluruz.

Türk insanının ortopedi problemleri hangi noktada başlıyor?

Türk insanının ayak sorunları ile diğer ülkelerin ayak sorunları büyük benzerlikler göstermektedir. Aradaki farklılıklar daha ziyade batıda daha fazla spor yapma, ülkemizde ise çıplak ayak ile gezme ve toprakla uğraşma sonrasında ortaya çıkmaktadır.

İnce topuklu ayakkabı giymek ayaklarda nasıl problemler yaratıyor?

İnce topuklu ayakkabılar yerine yüksek topuk demeyi tercih ediyorum. Bu tür ayakkabılar ayak önüne ve özellikle tarak kemikleri altına gelen basıncı arttırmakta ve uzun süre bu basınca maruz kalma sonrasında kalıcı ayak ağrıları meydana gelebilmektedir. Bunun yanında hastanın 2. tarak kemiğinde yapısal bir uzunluk var ise bu artan basınç daha da etkili olmakta ve öncelikle nasır ve ağrı ile başlayıp, parmak eklem ve bağlarında ciddi hastalıklara neden olabilmektedirler. Bu konuda yapılmış birçok bilimsel çalışma mevcuttur. Topuk kısmının ince olması ise topukta birim alana düşen yükü arttırır ve topuk ağrısının oluşumunda etken olur.

Sivri burunlu ayakkabılar ayak problemi yaratıyor mu?

Ayağın en geniş yeri tarak kemiklerinin olduğu bölgedir. Daha önce de belirtildiği üzere Türk halkında bu bölge Anglo-Sakson ırkına göre daha geniştir. Sivri burunlu ayakkabıların baş problemi, uca doğru incelirken tarak kemiği bölgesinin de dar tutulması ve bu bölgeye anormal baskı uygulamasıdır. Aynı zamanda özellikle başparmak ve küçük parmağı ortaya doğru iter ve kalıcı hasarlara sebep olabilir. Özellikle orta yaş sonrasında tarak kemiği bölgesi bağ zayıflaması sonrasında daha da genişler ve bu tür ayakkabılar daha da çok rahatsız etmeye başlar. Bilimsel olarak bu tür “Moda” (High Fashion) ayakkabıların zararları konusunda yapılmış bilimsel çalışmalar da mevcuttur. Benim önerim bu ayakkabıların giyilme zamanının mümkün olduğunca kısa tutulmasıdır. Söz gelimi iş için giyilecekse işe gidinceye kadar daha rahat bir ayakkabının giyilmesi ve varılan yerde ayakkabıda değişiklik yapılması uygun olacaktır.

Ayak yapısına göre nasıl ayakkabılar seçilmeli?

Öncelikle kendi ayak yapımızı incelememiz gerekir. Bunun için uzman bir doktordan veya bilgili ayakkabı satıcılarından da yardım alınabilir. Eğer ayak yapımızı belirleyebilmiş isek bu şekle uygun ayakkabı seçimi yapmamız uygun olacaktır. Örneğin, ayağı çok geniş (halk dilinde taraklı) veya başparmağında halluks valgus’u (kemik çıkıntısı) olan bir kişinin sivri burunlu veya dar uzun bir ayakkabı seçmemesi; bunun yerine önü geniş ve yuvarlak kesimli bir ayakkabı seçmesi daha uygun olacaktır. Bunun için geliştirilmiş bazı özel testler de vardır. Bunlardan biri şudur : Kişi boş bir kağıda yalın ayak basmalı, ayağının etrafından kalem ile çerçevesini çizmeli, tarak kemiği civarında en geniş yeri ölçmeli ve bu mesafeyi kaydetmelidir. Başka bir yol da, bu çizimi bir kartona yapmak ve ayakkabı alırken yanında götürmektir. Bu kişi ayakkabı alırken almayı düşündüğü ayakkabının en geniş bölgesini ölçmeli ve kendi yaptığı ölçümden 1 cm’den daha dar bir ayakkabı seçiminde bulunmamalıdır. Eğer kişinin özel bir problemi var ise bir uzmandan yardım alması daha doğru olacaktır.

Ayakkabı alırken Amerikan Ayak ve Ayak bileği Cerrahisi Derneği tarafından belirlenen bazı altın kurallara uymakta fayda olacaktır. Bunlardan bir kaçı

1. Ayakkabı almadan önce 1 saat kadar yürüyün. Yürüme sonrasında ayaklar şişer, böylece alacağınız ayakkabı sonrasında size dar gelmeyecektir

2. Ayakkabının her iki tekini de deneyin. İki ayağınızın ve her tekin büyüklüğü farklı olabileceğinden, bu deneme sizi kötü sürprizlerden koruyacaktır

3. Eğer denediğiniz ayakkabı sıkıyorsa almayın ve satıcıların yürüdükçe açılır sözlerine kanmayın. Ayağınızı sıkan bir ayakkabı alırsanız ayakkabı zaman içerisinde ayağınızın şekline göre deforme olacaktır.

Ayakkabı kullanımı nasıl olmalı

Ayakkabınızın kullanım özelliklerini bilmeniz gerekir. Sözgelimi suya dayanıksız olarak üretilen bir ayakkabı ile sulu bölgelerde yürümeniz ayakkabı ömrünü kısaltacaktır. Amaca uygun ayakkabı seçimi ve kullanımı önemlidir. Spor yapıyorsanız yapacağınız spora uygun, uzun yürüyüşler yapıyorsanız yürüyüş ayakkabısı kullanmanız uygundur. Ayakkabıların bir kullanım süresi vardır. Zamanı geldiğinde ayakkabılarınızı yenilemek uygun olacaktır. Sıklıkla ilk eskiyen bölge ayakkabınızın tabanıdır. Belirli aralıklarla ayakkabınızın tabanını kontrol etmeniz ve aşırı aşınma olduğunda ayakkabınızı değiştirmeniz uygundur.

Ayakkabı Kullanımı

* Spor ayakkabılar sadece üretildiği spor dalı için kullanılmalıdır.(Örneğin koşu ayakkabısı ile futbol oynanmamalıdır)

* Ayakkabı çıplak ayakla giyildiğinde koku yapabilir. Bu nedenle çıplak ayakla kullanımdan kaçınılmalı mutlaka çorap ile giyilmelidir.

* Islanan ayakkabıları oda sıcaklığında kurutmak en doğru yöntemdir. Ayakkabılar ısıtıcı yanında veya güneş altında kurutulmalıdır.

* Ayakkabılar, dolapta nemli olarak bekletilmemeli, deniz suyu ile temastan kaçınılmalı, uzun süre güneş altında bırakılmamalıdır.

* Bir gün ara vererek kullanmak, ayakkabılarınızın daha uzun ömürlü olmasını sağlar.

* Spordan sonra ayakkabılar havalandırılmalıdır.

* Ayakkabınız ayağınıza uygun ölçüde olmalıdır. Ayağa küçük ve büyük gelen ayakkabılar erken deformasyon, astar yırtılması gibi sorunlara yol açacaktır.

* Doğal deri kullanılmasından dolayı, astarsız veya koyu renk astarlı ürünlerde boyama ile karşılaşılabilir.

* Üzerinde "Su Geçirmez" (Gore-tex, Waterproof...) ibaresi bulunmayan ayakkabılar yağmurlu havalarda su geçirebilir. Islanan ayakkabılar bakım kurallarına uygun olarak temizlenmelidir.

* Kirlenen deri ve suni ayakkabılar, ıslak bir bezle temizlenmelidir. Islanmış ise kuru bezle silinerek oda sıcaklığında kurumaya bırakılmalıdır.

* Ayakkabılar elde veya çamaşır makinesinde kesinlikle yıkanmamalıdır.

* Kumaş veya kanvas ayakkabılar, sabunlu su ile silinmeli ve oda sıcaklığında kurutulmalıdır.

* Nubuk ve süet ayakkabılar, özel fırçası veya süet temizleyiciler ile silinmelidir.

Türkiye'de Ayak Profili

Ayak Sağlığı

Bilinçli ayakkabı seçimleri yaşam süreci içinde oluşabilecek bazı sağlık problemlerini engelleyebildiği gibi, bazı ayak probleminin tedavisini de sağlıyor. Buna göre, ayak sağlığı için öncelikle ayağın şekline uygun ayakkabılar seçmeye özen göstermek gerekiyor. Rasgele, (sonradan genişler) düşüncesiyle alınan ayakkabılar ayak sağlığını olumsuz olarak etkiliyor ve basma bozukluğuna, tırnak batmalarına, ayak mantarlarına, acılı nasırlara, ayak parmaklarında şekil bozukluklarına, çabuk yorulmaya, bilek burkulmalarına, ayak, bacak ve bel ağrılarına ve ayakta kalıcı deformasyonlarına sebep olabiliyor. Ayakkabı seçerken ilk kriterin, model ve renkten önce rahatlık olması gerekiyor. Bunun için ayakkabının doğal malzemelerden imal edilmiş olmasına özen göstermek gerekiyor. Ayakkabıyı alırken her ikisinin de giyilip yürürken test edilmesi gerekiyor. Ayrıca, en uzun parmak ile ayakkabının ucu arasında yarım santim boşluk olmasına dikkat etmek gerekiyor. Bağcıklı ayakkabılar ayağı daha iyi kavradığı ve kan dolaşımını engellemeyecek şekilde ayarlanabildiği için tavsiye ediliyor. Anatomik ayakkabıların ise ayakta önemli taşıyıcı noktaları desteklediği için yürüyüşü rahatlatıcı yönü bulunuyor. Anatomik ayakkabılar vücudun rahat taşınmasını sağlıyor, omuriliğin duruşunu destekliyor, kişinin yorulmasını geciktiriyor. Doğal malzemeden üretilen ayakkabılar cilt sağlığının korunmasını sağlıyor, nasır, batık tırnak ve mantar gibi rahatsızlıkların oluşmasını engelliyor. Doğru ayakkabı ve sandaletler de ayağa egzersiz yaptırıyor.

Ayak sağlığında dikkat edilmesi gereken temel kurallar ise şöyle sıralanıyor:

* Dar kalıplı, üstü basık, sivri burunlu, yüksek topuklu ayakkabılar nasır ve benzeri bir çok problemin davetiyesidir.

* Ayak ağrılarını kulak arkası etmeyin. Kalıcı ağrı varsa bir uzmana görünün.

* Ayaklarınızdaki ısı ve renk değişmelerini, yaraları inceleyin. Kalınlaşan veya düzensiz büyüyen tırnaklar mantar belirtisi olabilir. Ayağın herhangi bir yerindeki büyüme normal addedilmez.

* Ayağınızı, özellikle parmak aralarını düzenli olarak yıkayın ve çok iyi kurulayın.

* Ayak tırnaklarını düz kesin ve çok kısaltmayın. Tırnakların kenarını kesmeyin. Batık tırnaklara neden olabilir.

* Şeker hastaları, kan dolaşımı problemi olanlar ve kalp hastalarının tırnaklarının başkaları tarafından kesilmesi daha doğrudur. Çünkü bu grup enfeksiyona eğilimlidir.

* Ayakkabının ayağa göre olması önemlidir. Ayakkabı alışverişinizi ayaklarınızın şiş durumuna denk getirin. Aşırı yıpranmış ayakkabıları mümkünse kullanmayın.

* Yaptığınız etkinliğe uygun ayakkabı seçin. Örneğin koşarken gündelik ayakkabınızı değil, koşu ayakkabısı giyin.

* Her gün aynı ayakkabıyı kullanmayın.

* Yara ve enfeksiyona açık ortamlarda yalınayak yürümeyin. Sandalet giyiyorsanız güneşli havalarda vücudunuz gibi ayaklarınızı da kremleyin.

* Ayak hastalılarında kocakarı ilaçlarına rağbet etmeyin küçük bir sorunu büyük bir soruna dönüştürebilirsiniz.

* Şeker hastasıysanız yılda bir ayak uzmanına görünmelisiniz.